MÃ HÓA DLCN THEO LUẬT BVDLCN 2025: KHÁI NIỆM, LỢI ÍCH VÀ TRÁCH NHIỆM DOANH NGHIỆP

Tìm hiểu mã hóa dữ liệu cá nhân (DLCN) theo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 (Luật BVDLCN 2025): khái niệm, lợi ích, các loại mã hóa phổ biến và trách nhiệm doanh nghiệp trong bảo mật dữ liệu.

Mã hóa DLCN là gì?

Thông thường, mã hóa là quá trình chuyển đổi thông tin (plaintext) thành dạng mã hóa (ciphertext) bằng cách sử dụng thuật toán và khóa bí mật, chỉ có thể giải mã bởi bên có khóa phù hợp.

Lợi ích của mã hóa DLCN

Mã hóa mang lại nhiều lợi ích quan trọng:

• Bảo vệ quyền riêng tư và an ninh: Ngăn chặn truy cập trái phép, bảo vệ dữ liệu khỏi hacker, đặc biệt trong trường hợp lộ hoặc mất dữ liệu. Ví dụ, mã hóa giúp tránh rò rỉ thông tin nhạy cảm như dữ liệu y tế hoặc tài chính;
• Tuân thủ pháp luật: Hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng quy định bảo vệ dữ liệu tránh xảy ra sự cố dẫn tới thiệt hại hay phạt vi phạm;
• Bảo vệ tính toàn vẹn dữ liệu: Đảm bảo dữ liệu không bị thay đổi trái phép, tăng lòng tin từ khách hàng;
• Hỗ trợ kinh doanh: Cho phép lưu trữ và chuyển dữ liệu an toàn, đặc biệt xuyên biên giới, giảm rủi ro thiệt hại tài chính từ vi phạm dữ liệu.

Tuy nhiên, mã hóa cũng có nhược điểm như tăng chi phí phần cứng/phần mềm và có thể làm chậm hiệu suất hệ thống do yêu cầu tài nguyên tính toán.

Các loại mã hóa phổ biến

 Các loại mã hóa phổ biến được phân loại dựa trên cách sử dụng khóa:

• Mã hóa đối xứng (Symmetric Encryption): Mã hóa đối xứng sử dụng một khóa duy nhất để cả mã hóa (chuyển plaintext thành ciphertext) và giải mã (chuyển ciphertext về plaintext). Khóa này phải được chia sẻ an toàn giữa hai bên trước khi trao đổi dữ liệu. Cách mã hóa này nhanh, do thuật toán đơn giản và ít tài nguyên tính toán, phù hợp với dữ liệu lớn (ví dụ: cơ sở dữ liệu khách hàng); an toàn nếu khóa được quản lý tốt, nhưng rủi ro nếu khóa bị lộ; và cần kênh an toàn để chia sẻ khóa (như trao đổi trực tiếp hoặc qua mã hóa bất đối xứng), khó khăn khi số lượng người nhận lớn
• Mã hóa bất đối xứng (Asymmetric Encryption): Mã hóa bất đối xứng sử dụng hai khóa riêng biệt: khóa công khai (public key) để mã hóa và khóa bí mật (private key) để giải mã. Khóa công khai có thể chia sẻ rộng rãi, nhưng khóa bí mật chỉ do chủ sở hữu giữ. Biện pháp mã hóa này chậm hơn đối xứng do thuật toán phức tạp (dựa trên toán học, như nhân tử số nguyên tố). Vì không cần chia sẻ khóa bí mật nên giảm rủi ro lộ khóa trong truyền dữ liệu, khóa công khai dễ chia sẻ, nhưng cần bảo vệ khóa bí mật tuyệt đối.

Lưu ý rằng, hàm băm (hashing) không phải là phương pháp mã hóa dữ liệu và đây là một hiểu nhầm cơ bản cần tránh.

Quy định của Luật BVDLCN 2025 về mã hóa

Mã hóa được định nghĩa là một hoạt động xử lý DLCN, theo đó, mã hóa dữ liệu cá nhân là việc chuyển đổi dữ liệu cá nhân sang dạng không nhận biết được dữ liệu cá nhân nếu không được giải mã. Dữ liệu bí mật nhà nước phải mã hóa theo pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước và cơ yếu. Các cơ quan, tổ chức cá nhân sẽ quyết định việc mã hóa, giải mã dữ liệu cá nhân phù hợp với hoạt động xử lý dữ liệu cá nhân.

Dữ liệu sau khi mã hóa có còn là DLCN không?

Có. Theo Luật BVDLCN 2025, dữ liệu sau mã hóa vẫn là DLCN, vì có thể giải mã để nhận biết cá nhân. Điều này khác với khử nhận dạng, DLCN sau khi khử nhận dạng theo Luật BVDLCN 2025 sẽ không còn là DLCN.

Trách nhiệm của doanh nghiệp khi mã hóa dữ liệu cá nhân?

Doanh nghiệp phải:

• Quyết định mã hóa phù hợp với mục đích xử lý, đảm bảo tuân thủ nguyên tắc và tiêu chuẩn kỹ thuật;
• Nếu xử lý dữ liệu cá nhân là bí mật nhà nước thì phải mã hóa theo pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước và cơ yếu;
• Áp dụng biện pháp kỹ thuật để bảo vệ, ngăn truy cập trái phép;
• Nếu lộ dữ liệu mã hóa, thông báo kịp thời và phối hợp khắc phục;
• Chịu trách nhiệm thiệt hại từ mã hóa không đúng, bao gồm phạt hành chính hoặc bồi thường. Doanh nghiệp nên sử dụng mã hóa cho dữ liệu nhạy cảm để giảm rủi ro.

CÂU HỎI THƯỜNG GẶP

Các DLCN nào phải tiến hành mã hóa?

Luật không bắt buộc mã hóa tất cả, nhưng yêu cầu dữ liệu cá nhân là bí mật nhà nước phải được mã hóa, giải mã theo quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước và pháp luật về cơ yếu. Đối với DLCN thông thường, doanh nghiệp nên cân nhắc mã hóa dữ liệu đặc thù như thông tin sức khỏe, tín dụng, sinh trắc học để bảo vệ. Doanh nghiệp tự quyết định dựa trên rủi ro, nhưng không mã hóa có thể dẫn đến vi phạm nếu lộ dữ liệu.

Nếu mất khóa giải mã thì sao?

Nếu mất khóa, dữ liệu mã hóa trở nên không thể truy cập, tương đương mất dữ liệu vĩnh viễn. Doanh nghiệp phải có giải pháp sao lưu khóa an toàn, và thông báo cho các bên liên quan bị ảnh hưởng.

Mã hóa có làm chậm hệ thống xử lý dữ liệu không?

Có thể, mã hóa yêu cầu tài nguyên tính toán, có thể làm chậm hiệu suất hệ thống, đặc biệt với dữ liệu lớn hoặc thiết bị yếu. Để giảm thiểu, doanh nghiệp có thể sử dụng phần cứng hỗ trợ hoặc mã hóa chọn lọc.

Mã hóa khác gì với khử nhận dạng dữ liệu?

Mã hóa bảo vệ bằng cách làm dữ liệu không đọc được mà không có khóa, nhưng dữ liệu vẫn là DLCN và có thể giải mã. Khử nhận dạng theo Luật BVDLCN 2025 làm dữ liệu không còn xác định được cá nhân, khiến cho dữ liệu không còn là DLCN.

#PDPL #privacy #personaldata #encryption #privacycompliance #mahoa #DLCN

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Thông tin trong tài liệu này chỉ có tính chất tham khảo, không cấu thành ý kiến tư vấn pháp lý chính thức. PrivacyCompliance không chịu trách nhiệm đối với mọi thiệt hại phát sinh từ việc sử dụng hoặc dựa vào thông tin này.